22 Aralık 1922 tarihinde New York’da dünyaya gelen, Marvel kahramanlarının yaratıcısı Stan Lee, gerçek adıyla Stanley Martin Lieber, 12 Kasım 2018 tarihinde aramızdan ayrıldı. Stan Lee, aralarında Fantastik Dörtlü, Örümcek Adam, Yenilmezler ve X-Men gibi meşhur karakterlerin ve takımların bulunduğu yüzlerce çizgi romanın yaratılmasına imza atmıştır.
İlk Karakterler ve Yükseliş
Lee, henüz 16 yaşında liseden mezun olduktan sonra, Timely Comics dergisinde editör yardımcısı olarak işe alındı ve 6 yıl 1942’de editörlüğe terfi etti. Bu dönemde çizgi roman yazıları yazmaya başladı. 1940 ve 50 lerde adını Atlas olarak olarak değiştiren grup, bu dönemi finansal zorluklarla boğuşuyordu. Lee ise aralarında The Witness, The Destroyer, Jack Frost, Whizzer ve Black Marvel gibi bir çok çizgi romanı piyasaya sürdü.
1961’de Lee ve ressam Jack Kirby, kozmik bir olaydan sonra süper güç alan dört astronot olan The Fantastik Dörtlü’yü yarattı. Bu Atlas serileri (şimdi Marvel olarak biliniyor) onu çizgi roman dünyasının en güçlü figürlerinden biri haline getirdi. Bir yıl sonra Lee ve sanatçı Steve Ditko Örümcek Adam’ı yarattı. Lee, Kirby ve Ditko, “Marvel yöntemi” olarak bilinen bir işbirlikçi iş akışını benimsedi. Bu teknik, sanatçılara hikaye çizme üzerine önemli ölçüde daha fazla girdi sağladı ve Marvel’in baş döndürücü bir oranda yeni içerik üretmesine izin verdi. Serilerin başarıları her geçen gün artarken, İnanılmaz Hulk da kadroya katıldı. Lee ve Kirby 1963 yılında X-Men serisini de yarattılar. Lee’nin çizgi roman kahramanlarının ayırt edici özelliği, insanüstü güçleri insan güvensizlikleri ve duygularıyla birleştirmeleridir. Marvel gelişmeye devam etti ve 1972’de Lee grubun yayıncısı ve editoryal yönetmeni oldu.
60 Yıl Sonra İlk Düşüş
Yaklaşık 60 yıldır resmi olarak Marvel için çalıştıktan sonra, Lee diğer projeleri takip etmeye başladı ve 1999 yılında kendi yarattığı işlerin üzerine inşa edilen bir İnternet eğlence şirketi olan Stan Lee Media’yı kurdu. Sonunda Marvel şirketinin fahri başkanı oldu. Lee’nin yeni firması ilk projesiyle, 7. Portal olarak adlandırılan ve “7. Portal” aracılığıyla İnternet’e giren uzaylıları barındıran animasyonlu online bir seri yarattı. Ancak bu başlangıç başarısından sonra, şirket bir dizi dava ve yolsuzluk suçlamasıyla kuşatılmıştı. 2001 yılında şirket iflas etti ve Lee 2004 yılında çeşitli yeni karakterleri ve imtiyazları için Pow Entertainment şirketini kuruldu.
Filmlerle Gelen Yeni Şöhret ve Kendi Hayatını Anlatması
Lee’nin eş yaratıcılığını yaptığı serilere dayanan film uyarlamaları oldukça başarılıydı. X-Men (2000) ve Örümcek Adam (2002), dünya çapında milyarlarca dolar gişe hasılatı elde edip rekorlar kıran ilk serilerdi. Daredevil (2003), Hulk (2003) ve Demir Adam (2008) serilerinde ufak rollerde görünmüş ve Disney 2009’da Marvel’i satın aldığında da bu gelenek devam etmiştir. Thor (2011), Yenilmezler (2012), ve Karınca Adam (2015) ile Lee-Kirby işbirliğinin yarattığı seriler, adeta bir sel şeklinde devam etmiştir. Kasım 2002’de Lee, ilk Örümcek Adam filminden herhangi bir kazanç elde edemediği için, Marvel’e 10 milyon dolarlık dava açtı ve 2005’te mahkeme Lee’nin lehine karar verdi.
Diğer medyadaki çalışmalarına ek olarak, Lee çizgi roman ve kendi hayatı üzerine kitaplar yazdı. Yayınlanan çalışmaları arasında Marvel Comics’in Kökenleri (1974), Excelsior !: Stan Lee’nin İnanılmaz Hayatı (2002) ve Stan Lee ve Amerikan Çizgi Romanının Yükselişi ve Düşüşü (2003) yer alıyor. 2008’de Stan Lee’ye Ulusal Sanat Madalyası verildi.